De toekomst van de kerk in Europa is intercultureel

Verslag van onze tweede Europese conferentie

Van 13 tot en met 15 november waren vertegenwoordigers uit Engeland, Nederland en Duitsland die actief zijn in intercultureel werk te gast bij de Himmelsfels Akademie in Spangenberg (Duitsland). De conferentie was georganiseerd door dit evangelisch-Lutherse opleidings- en conferentiecentrum en stichting Geloofsinburgering. Het was een vervolg op de eerste Europese conferentie in Nederland in 2023. We bogen ons over het thema ‘Mission 2030 possible?’  en spraken over de noodzaak, kansen en uitdagingen van intercultureel missionair werk in het seculiere en tegelijk multiculturele Europa.

 

Intercultureel gezelschap

De zestien deelnemers aan de conferentie vormden een bont gezelschap qua functie en culturele achtergrond. Er waren leiders van organisaties en netwerken, predikanten en studenten. Met roots van over de hele wereld: India, China, Filippijnen, Zimbabwe, Rusland, Kenia, Oeganda, Nigeria, Duitsland en Nederland. Het was verrijkend om de culturele, kerkelijke en spirituele diversiteit van de aanwezigen te leren kennen en tegelijkertijd de eenheid te ervaren in Christus en zijn missie.

Interculturele missie

We leerden verschillende organisaties en netwerken kennen, zoals Intercultural Churches, M4 en Himmelsfels zelf. Prof. dr. Johannes Reimer, intercultureel theoloog en missioloog in Zuid-Afrika en Duitsland en betrokken bij de Worldwide Evangelical Alliance, gaf twee inspirerende colleges over hoe interculturele missie er volgens hem uit ziet. Zijn inspirerende betoog was een combinatie van theoretische kennis, jarenlange ervaring, persoonlijk doorleefd geloof, hoopvolle voorbeelden en praktische toepasbare modellen. Kern van zijn betoog was dat het evangelie altijd culturen insluit en waardeert. Hij benoemde de vier vormen van cultuur: materieel, sociaal, intellectueel en religieus. Wanneer je wilt aansluiten bij een bepaalde groep moet je de vraag stellen wat de materiële nood/vraag is en daar antwoord op geven vanuit het evangelie, je resources/potentie en in samenwerking met de buurt. Dan ontstaat vertrouwen zodat je ook sociale activiteiten kan ontwikkelen. Vandaaruit komt er ruimte voor de twee andere vormen: het intellectuele en religieuze.

 

De Heilige Geest

Wat herhaaldelijk terugkwam, was de kracht van het gezamenlijk bidden en zingen. We deden als groep mee in het spirituele ritme van de academie. Op drie vaste momenten op de dag was er een bijbelmoment waarop ruimte was voor stil of gezamenlijk gebed, aanbidding en dans. Bij dit laatste was heel duidelijk de invloed van de Nigeriaanse achtergrond van de conferentieleiders merkbaar. In de bijdragen van Johannes Reimer kwam de nadruk op gebed om en het wachten op de Heilige Geest terug als drijvende kracht van missionair werk. Het is immers niet onze missie, maar de missio Dei. Zijn Geest inspireert, roept, leidt en voorziet.

Leerpunten

Vanuit ons oogpunt was er een aantal leerpunten:

  • Christenen met een niet-westerse achtergrond herinneren door hun passie en vrijmoedigheid westerse christenen aan het belang van missie.
  • Contact en samenwerking met niet-westerse christenen helpt hen om te inculturaliseren en contextualiseren om hun evangelisatie aan te passen aan de Europese realiteit
  • Aan beide kanten wordt de ontmoeting en uitwisseling als leerzaam en verrijkend ervaren: we hebben elkaar nodig.
  • Niet-westerse migrantenpastors krijgen niet altijd erkenning in westerse kerkelijke context; ze lopen ertegenaan dat er niet altijd gelijkwaardigheid is.
  • In Engeland en Duitsland lukt het aardig om de (leiders van) ‘mainline churches’ te bereiken om stappen te zetten richting meer intercultureel kerk-zijn; de kerken zijn van de urgentie van de multiculturele samenleving doordrongen; in Nederland lijkt het actuele politieke, gepolariseerde klimaat rond migratie nog niet op grote schaal te leiden tot een groei van kerken die zich willen openen voor (christen)migranten.
  • Een van de factoren van de interesse van gevestigde kerken in intercultureel kerk-zijn in Engeland is de aanwezigheid van migranten in gevestigde kerken. Als migranten in hun thuisland tot een bepaald kerkgenootschap behoren proberen ze daar in hun nieuwe land ook aansluiting te vinden. Geloofsinburgering adviseert en begeleidt met name gemeenten uit nationale kerkverbanden, zoals de Protestantse Kerk in Nederland en Nederlands Gereformeerde Kerken, daar zie je dit niet gebeuren omdat dit geen wereldkerken zijn.
  • Veel kerken zijn naar binnen gericht en/of in een overlevingsmodus; een ‘apostolaire’ blik naar buiten is nodig om oog te krijgen voor de nood in de directe context en contact met migranten
  • In het verleden is door zendingsorganisaties vaak de fout gemaakt om het christelijk geloof te verbinden aan de cultuur van de zendelingen en niet te vertalen naar de bereikte cultuur
  • Ook werd er vaak een ‘one size fits all’-mentaliteit toegepast en niet gekeken naar de culturele diversiteit binnen een land/gebied, bijvoorbeeld ‘dé Turk’ bestaat niet
  • Het is hoopvol om de verhalen te horen over hoe God werkt onder migranten(kerken) en interculturele gemeenten
  • Deze verhalen zijn nog te weinig bekend en daarom is het goed om te kijken hoe we de hoopvolle ontwikkelingen in migrantenkerken/interculturele kerken in Europa kunnen laten zien
  • De behoefte aan christelijke traumahulp aan migranten wordt breed gedeeld
  • De niet-westerse spiritualiteit en geloof(sbeleving) is verrijkend voor de westerse manier van geloven.

 

We spraken met elkaar af dat we een volgende keer weer anderen uit onze netwerken meenemen.

Verder lezen:

18. Andere motivatie

Verzin een activiteit die bij jouw specifieke motivatie past en mail die naar ons. Wie weet krijgt hij ook een plekje hier op de website!

17. Missionair

Leg contact. Organiseer een barbecue met een praatje over geloof. Start een geloofscursus zoals een Al Massira of een Alphacursus. Of begin met een bijeenkomst geschikt voor mensen van een bepaalde culturele achtergrond.

16. Kerkgebouw

Maak een tentoonstelling met vertegenwoordigers van alle hurende gemeenten. Verzamel foto’s van de activiteiten en leden van de verschillende kerken. Schrijf er teksten bij en hang het op in de centrale hal of bij de ingang of koffieruimte in het gebouw. Leer elkaar beter kennen tijdens een gezamenlijke viering.

15. Interesse in andere culturen

Bezoek een internationale kerk in je buurt. Ga in gesprek met de mensen daar. Wat zijn de overeenkomsten en wat de verschillen met wat je gewend bent? Wat kan je van hen leren? Hebben zij behoefte aan contact? Vraag een dorpsgenoot tijdens een gemeentebijeenkomst om iets van zijn of haar cultuur te delen. 

14. God beter leren kennen

Plan een kampvuuravond. Nodig christenen van verschillende culturele achtergronden uit. Doe een gespreksronde: wat is jouw favoriete bijbeltekst en waarom?  Of vraag wanneer mensen voor het laatst iets van God ervaren hebben en hoe dat voor hen was? Vraag mensen uit verschillende culturen om een getuigenis te delen in je kerkdienst.

13. Verjonging

Organiseer als kerk een kindermiddag waar je alle kinderen uit de buurt voor uitnodigt en speciaal kinderen uit andere culturen. Of regel een moeder-kind ochtend.

12. Groei

Nodig migrantenchristenen uit voor een themadienst en geef ze een rol in de liturgie. Zorg voor vertaling in je dienst. Ook hier past een gezamenlijke maaltijd.

11. Helpen

Kijk of je met je kerk de voedselbank kan helpen. Financieel, maar ook als vrijwilliger. Raak daar met mensen in gesprek. Of doe een kledingruil in je kerk na de dienst of zorg voor weggeeftafel.

10. Bewogenheid

Vraag mensen van een andere culturele achtergrond naar hun leven en hun familie. Luister aandachtig en zet het contact voort. Wees bereid om vriendschap te sluiten. Je kan ook gebed voor en met vluchtelingen organiseren. Of praktisch aan de slag via vluchtelingenwerk.

9. Gelijkwaardigheid

Gelijkwaardigheid. Kijk eens rond. Welke taak in je kerk zou jij samen met iemand van een andere cultuur kunnen uitvoeren? Wie kan je vragen om dat met jou te doen? Zorg ervoor dat dan niet jij de leiding hebt maar dat je die ander ruimte geeft om dat op te pakken.

8. Internationale oriëntatie

Verdiep je via internet en boeken in één van de culturen van mensen die in je buurt wonen. Leer wat woorden van hun taal. Maak kennis en vraag of je van hun eten mag proeven en wees geïnteresseerd in het land waar ze vandaan komen. Laat andere mensen profiteren van jouw kennis en ervaring en organiseer een toerustingsavond.

7. Mensgericht

Nodig mensen bij je thuis uit die een andere culturele achtergrond hebben of ga bij ze op bezoek. Luister naar hun verhalen en deel je eigen verhalen met hen. Start een verhalenproject.

6. Omgeving

Vorm een beeld van hoe je buurt nu samengesteld is qua bevolking. Cijfers kan je vinden op CBS. Welke etniciteiten zijn er en met welke heb jij of anderen uit de gemeente contact? Maak er een rapport van en deel dat met andere gemeenteleden of de kerkenraad. Overweeg een Samen Geloven traject.

5. Bijbel

Ga met een groepje mensen bidden voor de vreemdelingen en de mensen die er niet bij horen in jouw omgeving en bid om leiding wat jullie zelf concreet kunnen doen. Maak een welkomstpakketje voor nieuwe mensen die in je wijk komen wonen.

4. Verrijking

Ga samen met een interculturele groep een avond intercultureel bijbellezen. Deel met elkaar hoe het bijbelgedeelte jou raakt. Als het goed bevalt kan je natuurlijk een groep starten.

3. Sociale gerechtigheid

Kijk of je in je eigen kerk bewustwording kan bevorderen door een gespreksavond over racisme te organiseren. Of begin praktisch met het aanbieden van taalles in je kerk, of begin met het bezoeken van mensen in het AZC en vraag waar zij tegen aan lopen.

2. God's koninkrijk

Internationale muziekavond of sing-in organiseren. Bereid liederen voor uit verschillende talen en laat mensen uit andere culturen ook zelf liederen zingen of laten horen. Of bezoek een internationale kerk. Kijk ook eens bij motivatie 6

1. Inclusie

Kook een gezamenlijke maaltijd, die je samen opeet. Of organiseer een serie kookworkshops met eten en koks uit verschillende culturen. Nodig mensen uit voor de activiteiten van je kerk.